Analisis Tematik Pandangan Hukum Muamalat Jawatankuasa Muzakarah MKI Sepanjang Hampir Lima Dasawarsa: Thematic Analysis of Muamalat Legal Views of the MKI Muzakarah Committee Over Almost Five Decades

Azib Hussain; Muhamad Zuhaili Saiman; Mohd Kamil Ahmad; Shukri Yahya

doi:10.33102/jmifr.523

Authors

Azib Hussain Fakulti Pengajian Islam Komtemporari, Kolej Universiti Islam Antarabangsa Sultan Ismail Petra (KIAS), Nilam Puri, 15730 Kota Bharu, Kelantan, Malaysia.
Muhamad Zuhaili Saiman Academy of Contemporary Islamic Studies (ACIS), Universiti Teknologi MARA (UiTM), 40450 Shah Alam, Selangor, Malaysia.
Mohd Kamil Ahmad Fakulti Pengajian Bahasa dan Pembangunan Insan, Universiti Malaysia Kelantan (UMK), 16310 Bachok, Kelantan, Malaysia.
Shukri Yahya Fakulti Pengajian Islam Komtemporari, Kolej Universiti Islam Antarabangsa Sultan Ismail Petra (KIAS), Nilam Puri, 15730 Kota Bharu, Kelantan, Malaysia.

DOI:

https://doi.org/10.33102/jmifr.523

Keywords:

Analisis tematik, pandangan hukum muamalat, Jawatankuasa Muzakarah MKI

Abstract

Kajian ini mengetengahkan analisis tematik terhadap pandangan hukum yang dikeluarkan oleh Jawatankuasa Muzakarah Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia (MKI) dalam bidang muamalat. Skop tempoh pandangan hukum dianalisis bermula dari tahun 1971 hingga 2020, iaitu sepanjang tempoh 49 tahun. Analisis pandangan hukum dipersembahkan berdasarkan tema dan isu meliputi zakat, wakaf, emas, pewarisan, KWSP, pelaburan, pinjaman, perbankan, insurans dan takaful, tabung haji, pajakan dan baitulmal. Sumber data kajian antaranya diperolehi daripada buku Kompilasi Pandangan Hukum Jawatankuasa Muzakarah Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia (MKI) edisi ketujuh yang telah diterbitkan oleh Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) pada tahun 2021. Reka bentuk kajian berbentuk kualitatif dihuraikan secara analisis deskriptif berpandukan tema menggunakan metode induktif, deduktif dan komparatif. Dapatan kajian menemui empat aspek utama yang boleh dikemukakan sebagai analisis tematik iaitu; [i] Pendalilan dan keterangan penghujahan; [ii] Metodologi dan bahan rujukan; [iii] Pertentangan fatwa, dan; [iv] Sulit dan rahsia. Di akhir perbincangan, kajian ini mengesyorkan beberapa cadangan pemantapan terhadap pandangan hukum muamalat seperti aspek persembahan kandungan jawapan pandangan hukum serta deklarasi dan hebahannya.

This study highlights the thematic analysis of the legal views issued by the Muzakarah Committee of the National Council for Islamic Religious Affairs of Malaysia (MKI) in the field of muamalat. The scope of the period of legal opinion analysed starts from 1971 to 2020, which is a period of 49 years. Analysis of legal views is presented based on themes and issues covering zakat, waqf, gold, inheritance, EPF, investment, loans, banking, insurance and takaful, Hajj fund, leasing and Baitulmal. The data source for the study was obtained from the seventh edition of the book Compilation of Legal Views of the Muzakarah Committee of the National Council for Islamic Religious Affairs of Malaysia (MKI) which was published by the Malaysian Islamic Development Department (JAKIM) in 2021. The design of the qualitative study was described in a descriptive analysis based on themes using inductive, deductive and comparative methods. The findings of the study found four main aspects that can be presented as a thematic analysis, namely; [i] Argument and evidence of argumentation; [ii] Methodology and reference materials; [iii] Fatwa opposition, and; [iv] Confidential and secrecy. At the end of the discussion, this study recommends several suggestions for strengthening the legal view of muamalat such as the aspect of presenting the content of the answer based on legal view as well as its declaration and publication.

Keywords: Thematic analysis, muamalat legal view, MKI Muzakarah Committee

Downloads

Download data is not yet available.

References

Akta Pentadbiran Undang-undang Islam Wilayah-wilayah Persekutuan 1993.

Bahari, N. (2012). Fatwa muamalat di Malaysia: Satu kajian literatur. E – Jurnal Penyelidikan dan Inovasi, 1(2), 34-55. http://lms.kuis.edu.my/jurnal/wp-content/uploads/2015/01/JPI008.pdf

Bahari, N. & Buang, A. H. (2016). Penggunaan maqasid al-Syariah dalam fatwa muamalat di Malaysia: Kajian literatur. Journal of Shariah Law Research, 1(1), 1-18. https://doi.org/10.22452/http://doi.org/10.22452/JSLR.vol1no1.1

Buang, A. H. (2012, 24 Oktober). Ke arah membangun garis panduan dan piawaian pengeluaran fatwa di Malaysia: Skop dan kandungan. Muzakarah pakar: Garis panduan dan piawaian pengeluaran fatwa peringkat kebangsaan. Universiti Sains Islam Malaysia.

Che Omar, S. N. A., & dan Mat Hussin, M. N.. (2018). Pemakaian kaedah-kaedah fekah dalam institusi fatwa di Wilayah Persekutuan dari tahun 2010-2014. Online Journal Research in Islamic Studies, 5(3), 37-84.

https://ejournal.um.edu.my/index.php/RIS/article/view/16428

Enakmen Majlis Agama Islam dan Adat Istiadat Melayu Kelantan 1994.

Enakmen Mufti dan Fatwa Kedah Darul Aman 2008.

Enakmen Pentadbiran Agama Islam Negeri Johor 2003.

Enakmen Pentadbiran Agama Islam Negeri Melaka 2002.

Enakmen Pentadbiran Agama Islam Perak 2004.

Enakmen Pentadbiran Hal Ehwal Agama Islam Terengganu 2001.

Enakmen Pentadbiran Undang-undang Islam Pahang 1991.

Enakmen Pentadbiran Undang-undang Islam Sabah 1992.

Ghazali, M. R.. (2015). Kepentingan maqasid Syariah dalam berfatwa di Malaysia. Jurnal Pengurusan dan Penyelidikan Fatwa, 4(1), 7-32. https://doi.org/10.33102/jfatwa.vol4no1.92

Haji Opir, A. (2022, 27 Oktober). Temu bual responden. Hotel Mardhiyyah, Shah Alam.

Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM). (2009). Himpunan keputusan muzakarah jawatankuasa fatwa kebangsaan. (ed.1.).

Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM). (2017). Garis panduan pengeluaran fatwa di Malaysia.

Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM). (2021). Kompilasi pandangan hukum jawatankuasa muzakarah majlis kebangsaan bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia (MKI). (ed.7.).

Laldin, M. A.. (2012, 24 Oktober). Penghasilan fatwa berkualiti dan berwibawa: Permasalahan, cadangan penyelesaian dan penambahbaikan. Muzakarah pakar: Garis panduan dan piawaian pengeluaran fatwa peringkat kebangsaan. Universiti Sains Islam Malaysia.

Mahmud, A. T., Mohd Subri, I., & Abdul Majid, M. N.. (2023). Analisis aplikasi kaedah-kaedah fiqh dalam kertas kajian jawatankuasa muzakarah majlis kebangsaan bagi hal ehwal ugama Islam Malaysia berkaitan isu pandemik COVID-19: Satu sorotan literatur. Journal of Fatwa Management and Research,. Vol. 28(. No. 2), 104-122.

https://doi.org/10.33102/jfatwa.vol28no2.512

Mat Salleh, M. K., Samuri, M. A. & Mohd Kashim, M. I. A.. (2017). Konflik di antara fatwa dan keputusan panel penasihat Syariah dalam kes muamalat di mahkamah Malaysia. Islamiyyat, 39(2), 113-124. http://journalarticle.ukm.my/11933/1/22609-67929-1-PB.pdf

Mohamad, M. S.. (2012, 24 Oktober). Kriteria dan panduan pengeluaran fatwa menurut Ahli Sunnah Wal Jama’ah. Muzakarah pakar: Garis panduan dan piawaian pengeluaran fatwa peringkat kebangsaan. Universiti Sains Islam Malaysia.

Mohamad, M. S. (2022, 2 November). Temu bual responden. Pejabat Mufti Negeri Kelantan, Kompleks Islam Lundang, Kota Bharu.

Mohd Subri, I. (2022, Oktober 27). Temu bual responden. Institut Fatwa dan Halal (IFFAH), USIM.

Mustapha, A. M. (2021). Pendalilan darurah dalam isu muamalat bagi keputusan muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia. Jurnal Penyelidikan dan Pengurusan Fatwa, 25, 94-111. https://doi.org/10.33102/jfatwa.vol25no1.369

Nor Muhamad, N. H., Kamarudin, M. K., Ripin, M. N., Hassan, A. M., Yaacob, A. C., Ruskam, A., Syed Ahmad, S. M., & Zulkifli, A. H. (2018). Fatwa di Malaysia: Satu sorotan terhadap fatwa dalam bidang muamalat. Al-Qanatir: International Journal of Islamic Studies, 8(5), 26–34. https://al-qanatir.com/aq/article/view/93